Hans van Bergen 2021

Declamatie geschreven en voorgedragen door Hans van Bergen, schrijver/dichter, ter gelegenheid van de 34e Herdenking op 4 september 2021

Als de koperen zomerzon strijklicht plooit
over deze wonde plek van herdenken,
als herfstwinden in dit park van gemis
razen rond de stalen zuilen
en stenen tafels met plaquettes,
met daarop zoveel betraande namen,
dan zijn telkens de pijn en het onbegrip
van een haast vergeten generatie
schrijnend voelbaar.

Elke bronsgegoten plaquetteletter,
of in de zuilen van dit park geëtste naam,
vertelt een persoonlijk verhaal van iemand,
van een mens, die overtuigd vocht
voor stabiliteit en vrede,
maar in die veraf gevochten strijd
achterbleef of een leven lang verloren liep
in de dwaalwegen van een verwarrende missie.

En nu smacht naar een antwoord,
naar een vingerwijzing door het lopende Indië-onderzoek,
dat hem eindelijk, na 70 jaar onzekerheid en twijfel,
zijn plek zal tonen in een strijd,
die hij ooit als jongeling voerde
omdat hij gehoor gaf
aan een democratisch appél.

Een antwoord dat ook nu niet komt.

Met elke verschoven datum van publicatie
wordt het zwaard van Damocles boven jouw hoofd
opnieuw geslepen en aangescherpt

En wordt een nieuwe bres geslagen
in de dam van zorgvuldige geschiedschrijving,
waardoor de échte waarheid achter jouw verhaal
telkens weer meer wegsijpelt
en jou ontnomen wordt.

De onopgesmukte waarheid achter jouw strijd,
die met het verglijden van de tijd
steeds dieper verstrikt raakt in het labyrint
tussen mythe en feit.

Met het jaar meer wordt gehalveerd
op de snijbanken van pers en media,
of geromantiseerd in fictieverhalen,
en wordt versneden en bijgesneden
op montagetafels voor spannende films.

Maar de échte waarheid
achter jouw nooit geëindigd verhaal
is niet spannend, romantisch of avontuurlijk.
Die enige ware waarheid,
hoe zij straks op papier ook luidt,
schrijnt en pijnigt.
Onopgesmukt.

Jouw strijd in De Oost
wordt langzaamaan een strijd tegen de tijd.

Want wie geeft er straks nog weerwoord
als de ware getuigen moeten zwijgen?

Hoe ver draagt het geluid van een stem
die nooit meer spreken kan?
Hoe sterk is het tegenwicht
van woorden die nooit meer uitgesproken
kunnen worden?

Dus veteraan,
hoe zwaar weegt jouw vrees
voor een uitgesteld rapport,
waarop straks jouw
antwoord niet meer mogelijk is?

Maar oordelen staan uiteindelijk
niet voor altijd onwrikbaar gebeiteld
in dossiers of geschiedenisboeken.
Ze worden gewikt en gewogen,
gedeeld en gedragen
door ons collectieve geweten.

Datzelfde collectieve geweten
dat ooit aan de bron stond van jouw
democratisch aangestuurde missie.

Dus, laat de onvermijdelijke
grenzen van jouw tijd
niet de drempel zijn tot eeuwig zwijgen
en laat je stem ook dan niet stokken.

Blijf geschouderd met elke stem die nu nog rest
spreken over de last die op
jullie schouders is gelegd.

Rijg een keten van woorden
en oprechte verhalen
van generatie naar generatie,
van Nieuw Guinea naar Libanon,
van Lombok naar Kabul,
van alle missies toen,
naar alle missies erna.

Zeg wat je voelde,
deel je angsten,
vertel je vrees, je twijfels.
Leg je woorden neer
in het collectieve geweten
van deze wereld.

Zodat ook straks en later,
als de koperen zomerzon strijklicht plooit
over deze wonde plek van herdenken,
en herfstwinden in dit park van gemis
razen rond de stalen zuilen
en stenen tafels met plaquettes en namen,
jouw nooit vergeten woorden
voor altijd de onopgesmukte waarheid
torenhoog blijven verheffen
boven fictie en mythe.